भारतीय संविधानाची वैशिष्ट्ये – Bhartiya Samvidhanachi Vaishishte
भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. त्यात ४४८ कलमे, २५ भाग, १२ अनुसूची आणि ५ परिशिष्टे आहेत. भारतीय संविधानाची काही प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- लिखित संविधान: भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. त्यात देशाच्या कायद्याचा, राज्यघटनेचा आणि सरकारच्या कार्यप्रणालीचा सविस्तर उल्लेख आहे.
- ताठरता आणि लवचिकता: भारतीय संविधान ताठरे आणि लवचिक आहे. ताठरतेमुळे संविधानाची मूलभूत रचना बदलणे कठीण आहे, तर लवचिकतामुळे संविधानाला नवीन परिस्थितीशी जुळवून घेता येते.
- लोककल्याणकारी राज्य: भारतीय संविधान लोककल्याणकारी राज्याचे वचन देते. संविधानातील मूलभूत हक्क, निर्देशक तत्त्वे आणि आर्थिक योजना यांचा उद्देश प्रत्येक नागरिकाला सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय न्याय प्रदान करणे हा आहे.
- संसदीय शासनपद्धती: भारतीय संविधान संसदीय शासनपद्धतीची स्थापना करते. या शासनपद्धतीत, संसद ही सर्वोच्च संस्था आहे आणि सरकार पंतप्रधानांच्या नेतृत्वाखालील मंत्रिमंडळावर अवलंबून असते.
- मूलभूत हक्क: भारतीय संविधान प्रत्येक नागरिकाला मूलभूत हक्क प्रदान करते. या हक्कांमध्ये कायद्यासमोर समानता, अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, धर्मस्वातंत्र्य, शिक्षणाचे अधिकार इत्यादींचा समावेश होतो.
- न्यायिक पुनरावलोकन: भारतीय संविधान न्यायिक पुनरावलोकनाची तरतूद करते. या अधिकारामुळे सर्वोच्च न्यायालयाला कायद्यांचे संविधानिक मूल्यमापन करण्याचा अधिकार आहे.
- धर्मनिरपेक्षता: भारतीय संविधान धर्मनिरपेक्ष राज्याची स्थापना करते. याचा अर्थ असा की सरकार कोणत्याही धर्माचे विशेष संरक्षण देत नाही.
- एकात्मत: भारतीय संविधान एकात्मताचे वचन देते. याचा अर्थ असा की भारतातील सर्व नागरिक एकाच राष्ट्राचे सदस्य आहेत.
- सामाजिक न्याय: भारतीय संविधान सामाजिक न्यायाची हमी देते. याचा अर्थ असा की सरकार सर्व नागरिकांना सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय न्याय प्रदान करण्यासाठी प्रयत्न करेल.
- समानता: भारतीय संविधान समानतेचे वचन देते. याचा अर्थ असा की सर्व नागरिक कायद्यासमोर समान आहेत.
याशिवाय, भारतीय संविधानात धर्मनिरपेक्षता, एकात्मत, सामाजिक न्याय आणि समानता या तत्त्वांचे पालन करण्याचे आश्वासन देण्यात आले आहे. संविधानातील या वैशिष्ट्यांमुळे भारताला एक लोकशाही, धर्मनिरपेक्ष आणि सामाजिक न्यायवादी राष्ट्र म्हणून ओळखले जाते.
पुढे वाचा:
- पपई कधी खावी?
- सूर्य ग्रहण कधी आहे?
- स्त्री बीज कधी फुटते?
- राणी लक्ष्मीबाई यांचा जन्म कधी झाला?
- कार्तिकी एकादशी कधी आहे?
- चतुर्थी कधी आहे?
- अमावस्या कधी आहे?
- राजमाता जिजाऊ यांचा मृत्यू कधी झाला?
- सत्यनारायण पूजा कधी करावी?
- सावित्रीबाई फुले यांनी पहिली शाळा कधी सुरू केली?
- गौतम बुद्धांचा जन्म कधी झाला?
- रोजगार हमी योजना कधी सुरू झाली?
- शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक कधी झाला?
- बंगालची फाळणी कधी झाली?
- शिक्षण दिन कधी असतो?
- चोर ओटी कधी भरतात?